تهویه برای کنترل آلاینده ها

 فراهم کردن یک محیط کار امن و سلامت مستلزم سه مولفه اولیه می باشد:

 1- آگاهی از پتانسیل مخاطرات (شناخت)

 2- ارزیابی این مخاطرات (ارزیابی) و 

3- کاهش این مخاطرات(کنترل). اگرچه بیشترین توجهات به شناسایی و ارزیابی، شامل پژوهش های سم شناسی ، مطالعات همه گیر شناسی، وضع استاندارد ها و نظارت محیطی اختصاص دارد و پارامتر بسیار تعیین کننده برنامه کاهش یا حذف مشکلات بطور جدی نادیده گرفته می شود.

روش های کنترل آلاینده ها

 روش های مورد استفاده برای کنترل و کاهش قرار گرفتن کارگران در معرض  مواد مضر به صورت طبقه بندی شده در جدول 1 نشان داده شده اند. تقریبا در همه حالات، موثرترین رویکرد، ترکیبی از کنترل ها درون یک بسته جامع می باشد. در ابتدا باید حذف یک ماده مضر از محیط کار و در صورت لزوم جایگزینی آن با یک ماده بی خطر، مورد توجه قرار گیرد. جانشین سازی مواد کم خطرتر کاملا در صنعت رواج پیدا کرده است. برای مثال جایگزینی رنگ ها با پایه حلال هیدروکربنی با رنگ های با پایه آبی.

همانند جایگزینی و حذف مواد، می توان دستگاه ها و فرآیند ها را نیز جایگزین نمود. برای مثال استفاده از دستگاه های ماشین کاری جدید با طراحی مناسب اغلب آلاینده های خروجی از دستگاه را به حداقل می رسانند.

اگر حذف آلاینده های هوا از محیط کار امکان پذیر نباشد، رویکرد دیگر جداکردن آن از کارگرانی که مرتبا در محیط کار می کنند ، می باشد. فاصله و موانع فیزیکی ، ترجیحا اطراف فرایندها، و در صورت امکان اطراف کارگران می تواند محافظت ایجاد کند. این روش کنترل، معمولا همراه با سیستم تهویه بکار می رود. هنگامی که فرایندها ایزوله می شوند، بر روی تهویه و اگزاست هوای آلوده تولیدی توسط فرایند،بیشتر  تاکید می شود. در مقابل هنگامی که کارگر ایزوله می گردد، باید بر روی  رساندن هوای تمیز برای محل استقرار کارگران تاکید بیشتری داشت. کنترل های مدیریتی از قبیل تعویض کارگران در مناطق پرخطر را نیز می توان انجام داد. در محیط های گرم کارگران باید اجازه داشته باشند که در یک محیط خنک در طی شیفت کاری استراحت کنند تا بدن آن ها دوباره از تنش های گرمایی رها شود. دیگر کنترل های مدیریتی شامل نظارت های زیستی، آموزش کارگران، نگهداری تاسیسات و… می شود.

در این مطلب تمرکز بیشتر بر استفاده از سیستم تهویه در محیط های کاری می باشد. در واقع همه تاسیسات تجاری و صنعتی شامل سیستم های تهویه برای کنترل های محیطی می باشد. ممکن است هدف از تهویه، آسایش (دما، رطوبت، بو) ، امنیت (بخارات قابل اشتعال)، یا سلامتی (ذرات سمی، گازها و بخارات، سرایت از طریق هوا) باشد.
آخرین رویکرد برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، حفاظت شخصی است که در شکل ماسک های تنفسی و لباس های محافظ دیده می شود. هنگامی که همه روش های کنترلی دیگر ناکافی است یا هنگامی که امکان نقص موجود در آن ها موجب ایجاد وضعیت خطرناک می شود، از حفاظت تنفسی استفاده می گردد.

انواع تهویه

 سیستم تهویه بصورت سیستم تهویهعمومی (تهویه رقتی) یا سیستم تهویهموضعی طبقه بندی می شوند. مقدماتی ترین شکل از تهویه، تهویه عمومی یا رقتی می باشد، که شامل یک اگزاست فن ساده بوده که هوا را به خارج از محیط کار هدایت می کند. یک سیستم تهویه عمومی ممکن است شامل یک سیستم هوای جایگزین،  کانال کشی توضیع هوای جایگزین و ابزار های پاک کننده جریان هوای خروجی باشد. همانطور که در جدول 2 نشان داده شده است، تهویه عمومی بصورت اگزاست، هنگامی می تواند مورد استفاده قرار گیرد که آلاینده (ها)  خیلی سمی نبوده و نرخ تولید آن ها قابل پیش بینی باشد. این روش تهویه معمولا اولین روش انتخابی نمی باشد اما ممکن است برای مواردی که تعداد زیادی از منابع آلاینده در تمام محیط کار پراکنده شده یا مواردی که منبع آلاینده در حرکت است(مانند یک لیفتراک در یک انبار)، عملی ترین روش باشد.

 منظور از تهویه و تخلیه هوا بصورت موضعی، تلاش برای حذف آلاینده ها در نزدیکی منبع انتشار است. بنابر این فرصت ورود آلاینده به هوای محیط کار به حداقل می رسد. توانایی یک سیستم تهویه موضعی برای انجام این کار به طراحی، ساخت و عملکرد مناسب آن بستگی دارد. یک سیستم تهویه موضعی از نظر ظاهری دارای یک هود مکنده، سیستم کانال، یک فن و یک دریچه تخلیه می باشد. همانند سیستم تهویه عمومی اجزای دیگر از قبیل سیستم جایگزینی هوا و ابزار های تصفیه هوا نیز ممکن است اضافه گردد. سیستم تهویه موضعی در انواع مختلفی از هود آزمایشگاه های تحقیقاتی تا آشپزخانه های تجاری و کاربرد های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند. سیستم تهویه موضعی در بسیاری از موقعیت ها نسبت به تهویه عمومی در اولویت قرار دارد.

علاوه بر سیستم ظاهری توضیح داده شده در بالا، تعدادی از انواع خاص سیستم تهویه موضعی وجود دارند که برای کاربردهای خاص بکار می روند. یک سیستم با ظرفیت کم (0.03 تا 0.07 مترمکعب بر ثانیه)و سرعت ربایش نسبتا بالا (50 تا 76 متر بر ثانیه) که دارای یک هود کوچک می باشد، بصورت احاطه کننده یا در مجاورت نقطه تولید آلاینده قرار می گیرد. این نوع از سیستم تهویه موضعی در فشارهای استاتیک خیلی بالاتر نسبت به سیستم های تهویه سنتی کار می کنند اما مزیت کمترین جریان هوای خروجی و در نتیجه کاهش نیاز برای جایگزینی هوا را دارند.

مثال دیگری از سیستم تهویه موضعی، هود دمشی- مکشی می باشد. در مخازنی که در آن ها هود دمشی مکشی نصب شده در یک سمت مخزن قادر به کشیدن هوا از مرکز مخزن نمی باشد، از هود دمشی مکشی استفاده می گردد. در این روش، در یک سمت مخزن یک منبع هوا رسان نصب می شود و در طرف دیگر یک هود به صورت اگزاست قرار می گیرد. یک جریان با سرعت بالای هوا از سمت منبع هوارسان در سرتاسر سطح مخزن دمیده می شود و توسط هود اگزاست جمع آوری می گردد.